TCCS - Văn học, nghệ
thuật đã và đang đồng hành cùng lịch sử dân tộc, phát huy sứ mệnh nuôi dưỡng,
bồi đắp những tư tưởng, tình cảm nhân văn, trong sáng, cổ vũ, tập hợp nhân dân
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Song, văn học, nghệ thuật cũng là
“mảnh đất” thường bị các thế lực thù địch lợi dụng thực hiện âm mưu “diễn biến
hòa bình” nhằm gieo rắc những tư tưởng phản động, chống phá Đảng và chế độ ta.
Do đó, nhận diện để đấu tranh phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái trên lĩnh
vực văn học, nghệ thuật là việc làm rất cần thiết hiện nay.
Vai trò của văn học, nghệ thuật trong đời sống chính trị - xã hội
Bàn về vai trò của văn
học, nghệ thuật, Đề
cương văn hóa năm 1943 của Đảng đã khẳng định, nghệ thuật là
một thành tố đặc biệt của văn hóa mà Đảng cần phải lãnh đạo, chỉ đạo, định
hướng để tập hợp sức mạnh của quần chúng: “Văn hóa bao gồm cả tư tưởng, học
thuật, nghệ thuật. Mặt trận văn hóa là một trong ba mặt trận (kinh tế, chính
trị, văn hóa) ở đó người cộng sản phải hoạt động. Không phải chỉ làm cách mạng
chính trị mà còn phải làm cách mạng văn hóa nữa”(1). Đảng tiên phong
phải lãnh đạo văn hóa tiên phong. “Có lãnh đạo được phong trào văn hóa, Đảng
mới ảnh hưởng được dư luận, việc tuyên truyền của Đảng mới có hiệu quả”(2).
Nhờ đường lối lãnh đạo
đúng đắn, kịp thời, Đảng đã phát huy được sức mạnh, sức sáng tạo của đội ngũ
văn nghệ sĩ, trí thức. Bằng tài năng nghệ thuật, tình yêu quê hương, đất nước
và trách nhiệm của người nghệ sĩ - công dân, họ đã sáng tác nhiều tác phẩm có
giá trị, góp phần làm nên thắng lợi của công cuộc kháng chiến và kiến quốc, bảo
vệ và giữ vững nền độc lập của dân tộc. Trong Thư gửi anh em họa sĩ nhân dịp triển lãm hội họa năm
1951, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt
trận, anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”(3); đồng thời, Người
nhấn mạnh: “Văn hóa, nghệ thuật cũng như mọi hoạt động khác, không thể đứng
ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị”(4). Như vậy, văn hóa,
văn nghệ có vai trò, sứ mệnh to lớn, là một mặt trận quan trọng trong công cuộc
đấu tranh giải phóng dân tộc, tạo động lực, niềm tin giúp con người vượt qua
mưa bom bão đạn, rèn giũa tinh thần, ý chí, nghị lực, quyết tâm đấu tranh giải
phóng dân tộc, giải phóng đất nước, giải phóng con người.
Hưởng ứng lời kêu gọi
của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đội ngũ văn nghệ sĩ đã đồng lòng, quyết
tâm, nguyện đứng dưới ngọn cờ vẻ vang của Đảng, đồng hành cùng nhân dân bằng
những tác phẩm nghệ thuật để truyền tải hơi thở và tinh thần thời đại, phản ánh
một cách chân thực, sinh động công cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, sức mạnh
của tình quân dân, ngợi ca tinh thần lạc quan cách mạng... Bằng những trải
nghiệm thực tiễn trong những đợt hành quân, trong những trận chiến đấu, nhiều
văn nghệ sĩ - chiến sĩ đã viết nên những tác phẩm bằng cả tinh thần, trái tim
quả cảm, bằng mồ hôi, xương máu của mình để ghi lại những phút giây, những con
người lịch sử.
Từ khi Đảng khởi xướng
công cuộc đổi mới (năm 1986) đến nay, lực lượng sáng tác văn học, nghệ thuật ở
nước ta ngày càng trưởng thành, được bổ sung nguồn sáng tác dồi dào từ những
người viết trẻ thuộc nhiều thế hệ. Họ được đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình
độ chuyên môn, nghiệp vụ và bản lĩnh cách mạng, ý thức rõ về tâm thế, trách
nhiệm của người cầm bút. Đời sống vật chất và tinh thần của đội ngũ văn nghệ sĩ
được cải thiện, nâng cao với nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi về nhuận bút; biên
chế, môi trường, điều kiện làm việc được quan tâm; nhiều chính sách về bảo hộ
quyền tác giả, sở hữu trí tuệ được ban hành; văn nghệ sĩ có nhiều cơ hội để
giao lưu, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia có nền văn học, nghệ thuật phong
phú. Số lượng, chất lượng các tác phẩm nghệ thuật ngày càng được nâng cao, đa
dạng về chủng loại, loại hình, mẫu mã, hình thức bởi công nghệ in ấn, xuất bản,
phát hành ngày càng hiện đại, nhanh chóng, thuận tiện, đáp ứng nhu cầu của mọi
tầng lớp công chúng.
Để khơi dậy và phát huy
mạnh mẽ tiềm năng, sức sáng tạo của đội ngũ văn nghệ sĩ cũng như vai trò, sứ
mệnh của văn học, nghệ thuật trong tình hình mới, Bộ Chính trị khóa X đã ban
hành Nghị quyết số 23-NQ/TW, ngày 16-6-2008, “Về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật
trong thời kỳ mới”. Nghị quyết khẳng định những thành tựu to lớn mà
văn học, nghệ thuật dân tộc đã đạt được trong giai đoạn từ 1998 - 2008, như nắm
bắt được dòng mạch chính là chủ nghĩa yêu nước và nhân văn, gắn bó với dân tộc,
nỗ lực phản ánh chân thật cuộc sống, lao động sáng tạo của nhân dân, thể hiện
qua những đề tài lịch sử, chiến tranh cách mạng và những vấn đề thời sự của đất
nước. Nhiều tác phẩm có chất lượng đã xuất hiện trong tất cả các loại hình nghệ
thuật từ văn học, sân khấu, điện ảnh, âm nhạc, mỹ thuật đến nhiếp ảnh, múa,
kiến trúc.... Chủ nghĩa nhân văn, giá trị nhân đạo được phát huy và đề cao
thông qua việc phát hiện, khẳng định các nhân tố mới, đấu tranh lên án cái xấu,
cái ác, sự biến chất, thoái hóa về nhân cách, lối sống và đạo đức của một bộ
phận người dân trong xã hội.
Như vậy, cùng với những
thành tựu trên lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh, quốc phòng, ngoại
giao, lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, trong đó có văn học, nghệ thuật đã đạt được
những kết quả đáng khích lệ, tạo nền tảng tinh thần phong phú, vững chắc góp
phần bồi đắp tư tưởng, tình cảm, lối sống tốt đẹp cho con người, tạo động lực,
niềm tin để đất nước vững bước trong công cuộc đổi mới.
Một số quan điểm, hiện tượng sai
trái trong đời sống văn học, nghệ thuật
Bên cạnh những thành tựu
đạt được, văn học, nghệ thuật những năm qua cũng phải đối diện với nhiều khó
khăn, thách thức từ những tác động trái chiều của bối cảnh, tình hình phức tạp
trong và ngoài nước, nhất là khi các thế lực thù địch, phản động lợi dụng văn
học, nghệ thuật để xuyên tạc, chống phá, đả kích về Đảng và chế độ. Đây được
xem là một trong những nguy cơ lớn cần được nhận diện và xử lý để làm lành
mạnh, trong sạch đời sống văn hóa, văn nghệ ở nước ta hiện nay.
Trong lịch sử văn hóa,
văn nghệ nước nhà, từng có những văn nghệ sĩ có quan điểm, lập trường, nhận
thức phiến diện, cực đoan, sai lầm, lệch lạc... tác động xấu đến đời sống chính
trị - xã hội. Do thiếu bản lĩnh chính trị, không được rèn giũa, trải nghiệm
thực tiễn, bị những thế lực phản động dụ dỗ, mua chuộc, một số văn nghệ sĩ, trí
thức đã hiểu sai về bản chất của cách mạng, về đường lối, chủ trương của Đảng
và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta. Họ lợi dụng chiêu bài “tự do
dân chủ”, “tự do ngôn luận”, nấp sau những hình tượng ẩn dụ của văn học, nghệ
thuật để xây dựng hình tượng nhân vật mang màu sắc chống đối, đả kích Đảng, chế
độ và hoài nghi các anh hùng dân tộc và thành tựu cách mạng, gieo rắc những tư
tưởng bi quan, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.
Khi đất nước thống nhất,
bước vào thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, không ít hiện tượng văn học, nghệ
thuật tiêu cực nảy sinh, chạy theo một số chiều hướng, như phủ nhận thành tựu
của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, kích động sự thù hằn, chia rẽ khối đại
đoàn kết toàn dân tộc; gieo rắc tư tưởng bi quan, hoài nghi, dao động về con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội; xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ
Chí Minh; “hạ bệ thần tượng”, “giải thiêng” và đi sâu khai thác những câu
chuyện đời tư của các anh hùng dân tộc, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước
theo hướng thêu dệt, thổi phồng, bóp méo. Hầu hết các tác phẩm này được in ấn,
xuất bản ở nước ngoài với sự tài trợ của các nhóm, thế lực công khai chống đối
Đảng, Nhà nước ta. Bằng những chiêu thức quảng bá mang tính giật gân, câu
khách, những tác phẩm này đã kích thích sự tò mò, chú ý của nhiều bạn đọc, tạo
những nhận thức sai lệch về cuộc chiến tranh chính nghĩa giải phóng dân tộc,
bảo vệ Tổ quốc của nhân dân ta. Không chỉ trong phạm vi văn chương mà trong các
loại hình nghệ thuật khác, như âm nhạc, nghệ thuật biểu diễn, một số ca sĩ,
nghệ sĩ cũng bị chi phối bởi cái nhìn lệch lạc, bị giật dây bởi các thế lực thù
địch trong và ngoài nước, từ đó viết những ca khúc đi ngược lại giá trị chân -
thiện - mỹ, trái thuần phong mỹ tục của dân tộc, thậm chí mang tư tưởng phản
động. Trong bối cảnh công nghệ thông tin, in-tơ-nét, mạng xã hội phát triển như
hiện nay, trên không gian mạng xuất hiện không ít sản phẩm mang tính đồi trụy,
phản động.
Phương thức, thủ đoạn
dùng văn học, nghệ thuật để cổ súy cho những tư tưởng phản động, sai trái không
chỉ diễn ra ở trong nước mà bằng sự hỗ trợ của các phương tiện truyền thông
hiện đại, truyền thông đa phương tiện ở nước ngoài, các thế lực thù địch đã mở
nhiều chuyên trang về văn học, nghệ thuật gieo rắc những tư tưởng, quan điểm
lầm lạc, gây những hệ lụy xấu trong nhận thức của người dân, đặc biệt là thế hệ
trẻ về lịch sử, truyền thống dân tộc, về lãnh tụ của đất nước. Theo thống kê
của Bộ Công an, hiện ở nước ngoài có 52 đài phát thanh và truyền hình có chương
trình Việt ngữ, mạng in-tơ-nét, 429 báo, tạp chí, trên 40 nhà xuất bản tập
trung tuyên truyền chống phá Đảng, Nhà nước ta. Hằng năm, có hơn 3.000 tài liệu
chiến tranh tâm lý phá hoại tư tưởng, 28.000 thư ân xá quốc tế xâm nhập, tán
phát qua con đường bưu điện quốc tế dưới dạng quà cáp, khoảng 11.000 ấn phẩm
được đưa vào bằng nhiều con đường khác nhau.
Gần đây, đời sống văn
học, nghệ thuật nước nhà cũng phải đối diện với những hiện tượng mới nảy sinh,
như trường hợp một số văn nghệ sĩ, trí thức có uy tín, từng công tác, đảm nhiệm
những chức vụ quan trọng trong bộ máy lãnh đạo, quản lý văn học, nghệ thuật
muốn vận động, thành lập cái gọi là “Văn đoàn độc lập”. Tổ chức này đã mạo danh
chấn hưng nền văn học để thực hiện các mưu đồ chính trị đen tối thông qua các
hoạt động bất hợp pháp, chống phá Đảng và chế độ ta. Bên cạnh đó, còn có hiện
tượng không ít văn nghệ sĩ tận dụng những lợi thế của những trang mạng cá nhân,
các blog, tài khoản zalo, trang mạng xã hội facebook để bình luận những vấn đề
thời sự, chính trị của đất nước bằng ngôn ngữ của văn chương, nghệ thuật với
cái nhìn một chiều, cực đoan. Cảm xúc nhất thời theo những trào lưu, khuynh
hướng trên mạng của một số văn nghệ sĩ này đã gây hiểu lầm nhất định cho công
chúng, ảnh hưởng xấu đến tình hình chính trị, xã hội. Trên trang facebook cá
nhân, một số văn nghệ sĩ, trí thức cũng đã đăng tải những trạng thái, những bài
thơ, đoạn trích văn xuôi, bày tỏ cảm xúc, quan điểm cá nhân trước một số vụ
việc trong nước theo hướng phê phán, lên án chính quyền, tạo cớ để các thế lực
thù địch có dịp chống phá Đảng và chế độ ta.
Một số giải pháp đấu tranh, ngăn chặn các quan điểm sai trái và thù địch
trên lĩnh vực văn học, nghệ thuật
Thứ
nhất, các cấp ủy đảng, chính quyền từ Trung ương đến địa phương,
nhất là người đứng đầu các cơ quan, ban, ngành liên quan trực tiếp và gián tiếp
đến công tác lãnh đạo, quản lý lĩnh vực văn học, nghệ thuật phải luôn kiên định
với lý tưởng, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; giữ vững nền tảng
lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt là các quan
điểm, tư tưởng chỉ đạo về văn học, nghệ thuật.
Việc quán triệt tư
tưởng, đường lối, chủ trương của Đảng đối với đội ngũ văn nghệ sĩ các cấp cần
được triển khai một cách nhất quán, theo các nội dung, chủ đề, chủ điểm phù hợp
với chuyên môn, chuyên ngành, với nội dung, hình thức đa dạng, phong phú. Tránh
làm theo kiểu “đánh trống bỏ dùi”, hình thức, qua loa, chiếu lệ, bởi nếu đội
ngũ văn nghệ sĩ hiểu sai, hiểu chưa thấu đáo quan điểm, tinh thần chỉ đạo thì
rất dễ lầm lạc trong hành động, trong cách viết, dễ có những phản ứng nhất
thời, thái quá. Tạo mọi điều kiện để phát huy trí tuệ, sức sáng tạo và hướng ngòi
bút của văn nghệ sĩ vào phục vụ lợi ích nhân dân, lợi ích quốc gia, dân tộc.
Thứ
hai, việc xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với lĩnh vực văn
học, nghệ thuật phải tuân thủ nghiêm ngặt quy luật khách quan, khoa học trên cơ
sở mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa văn học, nghệ thuật với đời sống chính trị
- xã hội. Văn học, nghệ thuật phải bám sát thực tiễn, hướng về Đảng, về nhân
dân, đất nước, phụng sự sự nghiệp đổi mới, kiến thiết đất nước, xây dựng chủ
nghĩa xã hội; ngợi ca con người, bảo vệ chân lý và những giá trị tốt đẹp; phê
phán, lên án cái ác, cái bất công; hướng con người vươn tới những giá trị chân
- thiện - mỹ.
Khi xây dựng, ban hành
chủ trương, chính sách phải coi trọng tổng kết thực tiễn; lắng nghe, tôn trọng
ý kiến, quan điểm và cá tính sáng tạo, phong cách cá nhân của đội ngũ văn nghệ
sĩ; không can thiệp một cách máy móc vào đời sống văn học, nghệ thuật. Tránh
những đánh giá mang thiên kiến chủ quan, áp đặt cá nhân, quy chụp, nhất là với
một số hiện tượng văn học, nghệ thuật mới nảy sinh. Trước những vấn đề mới,
phức tạp, cần tranh thủ ý kiến thẩm bình, đánh giá của các cơ quan chuyên môn,
những nhà nghiên cứu, phê bình có uy tín và nhất là ý kiến của công chúng, bạn
đọc để đưa ra kết luận chính xác. Bảo đảm tự do sáng tác, khuyến khích những ý
tưởng mới, những cách làm hay, sáng tạo, đẩy lùi những tư tưởng cực đoan, phiến
diện, sai lầm, ngăn chặn những hiện tượng, quan điểm sai trái, thù địch len lỏi
vào đời sống văn học, nghệ thuật nước nhà.
Thứ ba, Chính
phủ cần chủ động xây dựng, ban hành những chính sách, quy định phù hợp đối với
lĩnh vực văn hóa, văn nghệ nói chung và các loại hình văn học, nghệ thuật cụ
thể (như văn chương, sân khấu, điện ảnh, kiến trúc, điêu khắc, nhiếp ảnh, hội
họa, âm nhạc, múa), trong đó quy định cụ thể về trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền
hạn của lực lượng sáng tác để đội ngũ văn nghệ sĩ yên tâm sinh hoạt, cống hiến.
Trong bối cảnh, tình hình mới với sự xuất hiện của các loại hình truyền thông
đa phương tiện, sự bùng nổ, phát triển của mạng xã hội, in-tơ-nét, những tác
động trái chiều của quá trình hội nhập quốc tế, bên cạnh việc tuân thủ những
quy định về trách nhiệm, quyền hạn, nghĩa vụ chung của công dân, hoạt động
trong khuôn khổ Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, thì mỗi văn nghệ sĩ cần ý
thức rõ về trách nhiệm, tuân thủ chặt chẽ những quy định về phát ngôn, phát tán
thông tin, đưa tác phẩm lên mạng xã hội; thực hiện tốt Luật An ninh mạng (2018)
khi tương tác, bình luận về các sự kiện, vấn đề nóng, liên quan mật thiết đến
tình hình an ninh chính trị của đất nước.
Thứ tư, nắm
bắt kịp thời tâm tư nguyện vọng của văn nghệ sĩ. Kiểm soát tốt các khâu công
bố, xuất bản, phát hành, công chiếu các tác phẩm văn học, nghệ thuật; thẩm định
chặt chẽ nội dung thông qua hội đồng chuyên ngành để sàng lọc, loại bỏ những
sản phẩm độc hại, phản giá trị. Kiên quyết thu hồi và xử lý nghiêm minh những
trường hợp cố tình lợi dụng kẽ hở của không gian mạng, kết nối với các tổ chức
phản động, lưu vong ở nước ngoài để viết, in ấn, phát tán những tác phẩm có nội
dung thiếu lành mạnh, vi phạm thuần phong mỹ tục, gây tổn hại đến lợi ích quốc
gia - dân tộc.
Thứ năm, đề cao tinh thần tiên phong, gương mẫu của những người đứng đầu các cấp hội văn học, nghệ thuật trên cả nước trong việc tập hợp đội ngũ; trong công tác giáo dục tư tưởng chính trị, định hướng sáng tác. Người đứng đầu các cấp hội văn học, nghệ thuật, ngoài năng lực quản lý còn phải có trình độ chuyên môn, am hiểu đời sống văn học, nghệ thuật, hiểu tâm lý văn nghệ sĩ, có uy tín, bản lĩnh nghề nghiệp, có đạo đức, tư cách đúng mực, trong sáng, tạo được niềm tin đối với hội viên và nhân dân. Tăng cường kết nối, phối hợp giữa các cấp hội từ Trung ương đến địa phương (cấp tỉnh) và giữa các hội chuyên ngành của các địa phương; trao đổi thông tin giữa các vùng, miền, nhất là những nơi thường có các vụ, việc nhạy cảm, phức tạp, vùng biên giới... để kịp thời nhận diện âm mưu thâm độc của các thế lực thù địch và quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của một bộ phận văn nghệ sĩ./.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét