TÍNH CHẤT HAI MẶT CỦA LAO ĐỘNG SẢN XUẤT HÀNG HÓA CÓ QUAN HỆ GÌ VỚI CÁC THUỘC TÍNH CỦA HÀNG HÓA. CÓ PHẢI BẤT CỨ LOẠI LAO ĐỘNG NÀO CŨNG CHIA THÀNH LAO ĐỘNG CỤ THỂ VÀ LAO ĐỘNG TRỪU TƯỢNG KHÔNG?

 Hai thuộc tính của hàng hóa: giá trị và giá trị sử dụng là do tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa quy định. Nói cách khốc, tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa là nguồn gốc của hai thuộc tính hàng hóa.

Lao động cụ thể là lao động có ích dưới một hình thức cụ thể của những nghề chuyên môn nhất định. Mỗi lao động cụ thể có đối tượng, công cụ, phương pháp và kết quả lao động riêng. Mỗi loại lao động cụ thể tạo ra một giá trị sử dụng nhất định. Lao động cụ thế là phạm trù vĩnh viễn, không phu thuôc vào sư thay đổi của hình thái kinh tế - xã hội. Lao động cụ thể khác nhau tạo ra các giá trị sử dụng khác nhau.

Lao động trừu tượng là lao động đã gạt bỏ mặt cụ thể, còn lại sự thuần nhất là hao phí sức lực nói chung như thần kinh, cơ bắp của những người sản xuất hàng hóa. Các loại lao động sản xuất hàng hóa xét về hình thức cụ thể là khác nhau. Song xét về mặt hao phí thần kinh, sức óc, tiêu hao cơ bắp là giống nhau. Đó chính là lao động trừu tượng. Lao động trừu tượng tạo ra giá trị của hàng hóa. c. Mác viết: "Nếu như không kế tới tính chất cụ thể nhất định của hoạt động sản xuất, và do đó, đến tính có ích của lao động, thì trong lao động ấy chỉ còn lại có một cái là sự tiêu phí sức lao động của con người"¹. Không phải bất cứ sự tiêu hao sức lực của người lao động nào củng là lao động trừu tượng. Sự tiêu hao sức lực của người sản xuất tự cung tự cấp không phải là lao động trừu tượng vì họ không sản xuất ra hàng hóa mà chỉ làm ra sản phẩm để thỏa mãn nhu cầu của bản thân một cách trực tiếp. Chỉ trong nền kinh tế hàng hóa, sự tiêu hao sức lực của người sản xuất hàng hóa mới tạo ra giá trị của hàng hóa và mới được gọi là lao động trừu tượng. Lao động trừu tượng là một phạm trù lịch sử, ra đời cùng với sản xuất hàng hóa. Do đó, giá trị hàng hóa cũng là một phạm trù lịch sử. Như vậy, không phải bất cứ lao động nào củng chia thành lao động cụ thể và lao động trừu tượng.

Trong nền sản xuất hàng hóa, lao động cụ thể biểu hiện thành lao động tư nhân, lao động trừu tượng biểu hiện thành lao động xã hội. Lao động tư nhân và lao động xã hội là hai mặt thống nhất của quá trình sản xuất hàng hóa nhưng luôn mâu thuẫn với nhau. Mâu thuẫn này được biểu hiện thành mâu thuẫn giữa lao động cụ thể và lao động trừu tượng, giữa giá trị sử dụng và giá trị của hàng hóa. Mâu thuẫn cơ bản của sản xuất hàng hóa chỉ được giải quyết khi lao động sản xuất hàng hóa phù hợp với nhu cầu xã hội, giá trị hàng hóa được thực hiện thông qua trao đổi.