Đánh giá của Sismondi về khủng hoảng kinh tế?

Thứ nhất, quan niệm về khủng hoảng kinh tế:

Sismondi cho rằng, khủng hoảng kinh tế là tất yếu, nền sản xuất tư bản chủ nghĩa sẽ có sản xuất thừa, đó là kết quả của mâu thuẫn giữa sản xuất và tiêu dùng. Theo ông, mục đích của sản xuất tư bản chủ nghĩa là tiêu dùng, mà tiêu dùng do thu nhập quyết định, nên để thực hiện giá trị hàng hoá thì sản xuất phải ăn khớp với thu nhập xã hội, nếu sản xuất vượt quá thu nhập thì sản phẩm làm ra sẽ không thực hiện được giá trị, đó chính là khủng hoảng kinh tế. Thực chất khủng hoảng kinh tế là khủng hoảng thừa.

Thứ hai, nguyên nhân của khủng hoảng kinh tế:

Sismondi tìm nguyên nhân khủng hoảng kinh tế trong lĩnh vực phân phối.

Ông cho rằng, tiêu dùng đóng vai trò quyết định sản xuất, nhu cầu quyết định sản xuất. Trong khi đó, sản xuất tư bản chủ nghĩa tách rời nhu cầu vì sản xuất phụ thuộc động cơ thu lợi nhuận tối đa, vì sự phát triển của công nghiệp cơ khí. Từ đó đi đến khẳng định, nguyên nhân khủng hoảng kinh tế là sản xuất tăng lên, tiêu dùng không theo kịp sản xuất vì quan hệ phân phối không đúng, gây bất bình đẳng về tài sản quá lớn.

Nguyên nhân tiêu dùng không đủ là do: Sự phát triển sản xuất tư bản chủ nghĩa dẫn đến phá sản những người sản xuất nhỏ làm cho thu nhập giảm và tiêu dùng giảm; giai cấp Vô sản thất nghiệp, tiền lương thấp làm giảm nhu cầu tiêu dùng; giai cấp Tư sản cũng có khuynh hướng hạn chế tiêu dùng, tăng tích luỹ.

Kết luận: chủ nghĩa tư bản càng phát triển, sản xuất càng mở rộng, mặt khác tiểu dùng ngày càng giảm bớt, đó là nguyên nhân của khủng hoảng kinh tế.