Sự phê phán, kế thừa và phát triển học thuyết giá trị - lao động trong Kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh của C.Mác?

Kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh ra đời vào cuối thế kỷ XVII, các đại biểu chủ yếu là W. Petty; A. Smith và D. Ricardo. Lần đầu tiên các nhà kinh tế thuộc trường phái này xây dựng hệ thống phạm trù, qui luật của kinh tế thị trường, trong đó có học thuyết giá trị - lao động. Học thuyết giá trị - lao động của các ông chứa đựng cả những nhân tố khoa học và nhân tố tầm thường. Những nhân tố tầm thường và những nhân tố khoa học đã được C.Mác phê phán và kế thừa cụ thể: 

Phê phán:

C. Mác, đã nhiều lần phê phán, nêu rõ tính hạn chế tư sản và những mâu thuẫn về lôgíc các quan điểm của A. Smith, nêu bật yếu tố tầm thường trong học thuyết giá trị - lao động. Theo C. Mác, A. Smith đã dao động giữa những định nghĩa khác nhau về giá trị trao đổi của các hàng hóa, giữa định nghĩa coi giá trị trao đổi đó là do lượng lao động cần thiết để sản xuất ra những hàng hóa đó quyết định, và định nghĩa coi giá trị trao đổi là do lượng lao động sống có thể dùng để mua hàng hóa ấy quyết định. Trong định nghĩa thứ hai, A.Smith đã lấy giá trị trao đổi của lao động, trên thực tế là lấy tiền công làm thước đo giá trị của hàng hóa nên đã rơi vào vòng luẩn quẩn, vì giá trị của sức lao động cũng lên xuống như bất cứ một hàng hóa nào khác.

C. Mác vạch rõ, A. Smith thường hay lẫn lộn giữa lao động của người khác với sản phẩm của lao động đó và việc đồng nhất lao động và sản phẩm của lao động. Đây là nguyên nhân đầu tiên dẫn đến lẫn lộn, việc qui định giá trị của các hàng hóa bằng số lượng lao động chứa đựng trong những hàng hóa đó với việc qui định giá trị của chúng bằng số lượng lao động sống mà người ta có thể mua được bằng hàng hóa đó, tức là lẫn lộn việc qui định giá trị hàng hóa bằng giá trị lao động

Học thuyết của D. Ricardo mặc dù đã đứng vững trên cơ sở giá trị lao động, nhưng cũng tỏ ra chưa đầy đủ, với những điều kiện của nền kinh tế hàng hóa giản đơn. Mặt chất lượng của lao động, tính chất xã hội của lao động. Thậm chí vấn đề lao động trừu tượng và lao động cụ thể cũng không được đặt ra. Tính chất hai mặt của lao động của người sản xuất hàng hóa vẫn không được giải thích. D. Ricardo đã không hiểu được vấn đề phức tạp những mâu thuẫn của hàng hóa. Thậm chí ông không phát triển được khái niệm lao động xã hội cần thiết...

Những kế thừa và phát triển của C.Mác:

C. Mác đã phân biệt hai thuộc tính của hàng hóa là giá trị sử dụng và giá trị; ông khẳng định hai thuộc tính này không chỉ đơn thuần có quan hệ với nhau mà đó là một quan hệ biện chứng vừa thống nhất vừa mâu thuẫn với nhau.

C. Mác đứng vững trên quan điểm của các nhà kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh về nguồn gốc của giá trị hàng hóa là lao động. Trên cơ sở phát hiện ra tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa, ông đã chỉ ra giá trị hàng hóa do lao động trừu tượng của người sản xuất hàng hóa kết tinh trong hàng hóa.

C. Mác phát triển quan điểm lượng giá trị hàng hóa và các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị hàng hóa. Chỉ ra hình thức biểu hiện của giá trị hàng hóa, xác định các hình thức của giá trị, sự ra đời và bản chất của tiền. Chứng minh quy luật giá trị là qui luật kinh tế cơ bản của sản xuất và lưu thông hàng hóa.