Hoàn cảnh ra đời, đặc điểm phương pháp luận của kinh tế chính trị của C. Mác và Fh. Ănghen?

Chủ nghĩa Mác ra đời trong những năm 40 của thế kỷ XIX, trên cơ sở những tiền đề về kinh tế - xã hội và tư tưởng như sau:

Một là, tiền đề kinh tế - xã hội:

 Cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX với việc hoàn thành cuộc cách mạng công nghiệp, chủ nghĩa tư bản đã chiến thắng hoàn toàn chế độ phong kiến và giành được địa vị thống trị trong xã hội ở hầu hết các nước Châu Âu, mà điển hình là cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh (một nước tư bản chủ nghĩa điển hình). Cũng trong giai đoạn này cuộc cách mạng phản phong ở Pháp năm 1789 - 1794 đã có ảnh hưởng rộng rãi ở Châu Âu, tư tưởng tự do, bình đẳng ngày càng có điều kiện phát triển. Giai cấp vô sản được hình thành và ngày càng lớn mạnh.

Phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản chống lại chế độ áp bức, bóc lột tư bản chủ nghĩa ngày càng lên cao, điển hình là cuộc nổi dậy của công nhân thợ dệt  Lion ở Pháp, phong trào Hiến chương ở Anh những năm 30, 40 của thế kỷ XIX.

Việc phân tích phong trào Hiến chương đã giúp cho cả C. Mác và Ph.Ăngghen nhìn thấy được vai trò lịch sử của giai cấp vô sản. Phong trào đấu tranh của công nhân chuyển từ tự phát sang tự giác, từ đấu tranh kinh tế đến đấu tranh chính trị. Từ đó đòi hỏi phải có lý luận cá được yêu cầu của giai cấp công nhân trong cuộc đấu tranh đó.

Hai là, tiền đề tư tưởng:

Chủ nghĩa Mác đã kế thừa những thành tựu xuất sắc của các môn khoa học xã hội thế kỷ XIX và phát triển chúng lên một bước cao hơn. V.I. Lênin cho rằng: Toàn bộ thiên tài của C. Mác chính là ở chỗ ông đã giải đáp được những vấn đề mà tư tưởng tiên tiến của nhân loại đã nêu ra. Học thuyết của ông ra đời là sự thừa kế thẳng thắn và trực tiếp những học thuyết của các đại biểu xuất sắc nhất trong Triết học cổ điển Đức, Kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh và Chủ nghĩa xã hội không tưởng Pháp.

Đặc điểm phương pháp luận:

Lần đầu tiên C. Mác đã tiến hành phân tích tổng thể các qui luật kinh tế của chủ nghĩa tư bản. Trên cơ sở đó, C. Mác đã vạch ra các qui luật kinh tế chung, qui luật kinh tế đặc thù và đặc biệt là chỉ ra qui luật tuyệt đối của chủ nghĩa tư bản, đó là qui luật giá trị thặng dư. Các ông đã áp dụng phương pháp mới trong nghiên cứu kinh tế chính trị, đó là  phương pháp trừu tượng hóa khoa học và sử dụng phương pháp duy vật biện chứng để phân tích các hiện tượng và quá trình kinh tế khách quan. Phương pháp trừu tượng hóa khoa học tức là các ông đã gạt bỏ những yếu tố ngẫu nhiên xảy ra trong những quá trình và những hiện tượng được nghiên cứu, tách ra những cái điển hình, bền vững, ổn định trong những hiện tượng và quá trình đó, trên cơ sở đó nắm được bản chất hiện tượng, hình thành những phạm trù và những qui luật phản ánh bản chất đó.