V.I.Lê nin phát triển quan điểm của C.Mác về sự ra đời chủ nghĩa tư bản trong công nghiệp ở Nga?

        C.Mác cho rằng: từ sản xuất phong kiến chuyển lên sản xuất tư bản chủ nghĩa có thể bằng hai con đường:

       Người sản xuất trở thành những thương nhân hoặc thương nhân trực tiếp mở những công xưởng kiểu tư bản chủ nghĩa (đây là con đường chủ yếu ở Tây Âu).

        Phát triển quan điểm của C.Mác, V.I.Lê nin cho rằng: Con đường hình thành chủ nghĩa tư bản trong công nghiệp ở nước Nga khác với Tây Âu ở chỗ: Nền công nghiệp ở nông thôn có ý nghĩa quan trọng hơn, nó đã phát triển dưới dạng rất nhiều nghề thủ công của người nông dân.

         Ngược lại ở nhiều thành phố (Nga) chế độ phường hội không có hoặc phát triển yếu, do đó ở Nga không có nhiều trở ngại ngăn cản nền sản xuất nhỏ ở thành thị và nông thôn chuyển thành sản xuất tư bản chủ nghĩa.

          V.I.Lê nin khẳng định: sự hiệp tác giản đơn tư bản chủ nghĩa ở Nga mọc lên từ nền tiểu sản xuất phân tán. Điều này đã đập tan luận điệu của phái “Dân tuý” cho rằng ở nước Nga chỉ có nền “công nghiệp thủ công”, đó là “nền sản xuất nhân dân” và nước Nga không thể phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.

          Về ba giai đoạn phát triển của chủ nghĩa tư bản trong công nghiệp. C. Mác khái quát quá trình phát triển của chủ nghĩa tư bản trong công nghiệp thành ba giai đoạn là hiệp tác giản đơn; công trường thủ công và đại công nghiệp cơ khí.

          Bọn mác xít hợp pháp ở Nga cho rằng:

         Lao động gia công tại nhà cho bọn cai thầu của người thợ thủ công là một hình thái đặc thù và là một giai đoạn phát triển của chủ nghĩa tư bản trong công nghiệp. Còn giai đoạn công trường thủ công và giai đoạn công xưởng công nghiệp chỉ là một.

Phản bác lại quan niệm này V.I. Lênin cho rằng:

          Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản trong công nghiệp qua ba giai đoạn mà C. Mác đã khái quát là vấn đề có tính phổ biến trên toàn thế giới.

        Theo V.I.Lênin, lao động tại nhà kiểu tư bản chủ nghĩa chỉ là một hình thức đặc trưng đối với giai đoạn công trường thủ công. Nó là một thứ công trường thủ công phân tán mà thôi.