Lý luận của V.I.Lênin về chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước?

Xây dựng học thuyết về chủ nghĩa đế quốc, V.I.Lênin không những chỉ rõ bản chất kinh tế, bản chất chính trị và địa vị lịch sử của chủ nghĩa tư bản độc quyền, mà còn dự báo sự hình thành, bản chất của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước: V.I.Lênin vạch rõ tính qui luật của việc chuyển từ chủ nghĩa tư bản độc quyền chuyển thành chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước.

Quá trình tích tụ tập trung tư bản phát triển cao độ phát sinh những cơ cấu kinh tế quy có mô lớn đòi hỏi phải có sự điều tiết xã hội đối với sản xuất và phân phối từ một trung tâm.  Hơn nữa, với sự phát triển cao của lực lượng sản xuất, mà trước hết là phân công lao động xã hội đã làm xuất hiện những ngành mà các tổ chức độc quyền tư nhân không thể hoặc không muốn tham gia. Bên cạnh đó, sự mở rộng các quan hệ kinh tế quốc tế tạo điều kiện cho các tổ chức độc quyền bành trướng ra thế giới, do đó đòi hỏi nhà nước phải đứng ra làm đại diện, tạo môi trường quốc tế thuận lợi nhằm hỗ trợ tư bản tư nhân.

V.I. Lênin cho rằng, sự xuất hiện chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước trở thành hiện thực từ trước chiến tranh thế giới thứ nhất. Biểu hiện:

Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước là sự dung hợp sức mạnh của các tổ chức độc quyền với sức mạnh của nhà nước tư sản thành một cơ cấu thống nhất.

Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước là sự can thiệp trực tiếp của các nhà nước đế quốc vào các quá trình kinh tế nhằm đảm bảo lợi nhuận độc quyền cao cho các tổ chức độc quyền và cứu nguy sự sụp đổ của chủ nghĩa tư bản, là sự kết hợp giữa các tổ chức độc quyền và bộ máy nhà nước tư sản, tạo ra một tổ chức bộ máy mới có thế lực vạn năng.

Các tổ chức độc quyền sử dụng nhà nước như là công cụ nhằm tăng cường sự thống trị về kinh tế, chính trị, xã hội; thực hiện quân sự hoá nền kinh tế tiến hành chiến tranh phân chia lãnh thổ.

Nhà nước tư sản ngoài chức năng công quyền còn trở thành một chủ sở hữu tư bản khổng lồ: vừa là nhà sản xuất kinh doanh, vừa là người tiêu dùng; vừa là chủ nợ, vừa là con nợ. Nhà nước tư sản phụ thuộc vào các tổ chức độc quyền và bảo vệ lợi ích của các tổ chức độc quyền.

Theo V.I. Lênin, chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước có nhiều biểu hiện mới và những vai trò lịch sử nhất định trong việc điều chỉnh, thích nghi với những điều kiện mới và chính sự phát triển của nó sẽ tạo ra điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội của sự ra đời một xã hội tương lai, xã hội cộng sản chủ nghĩa.